بسم رب حسین....
هزار و اندی سال پیش وقتی عده ای از مردم کوفه به سمت کربلا در حرکت بودند با خود می پنداشتند که حسین بن علی (ع) از دین خارج شده است و آنها در  حال انجام جهاد هستند  و جمع صواب، اینها همان کسانی بودند که وقتی مسلم بن عقیل به کوفه آمد، آواز بخن  بخن یا مسلم سر می دادند اما برخی بادیدن زر و زور عبید الله و برخی با به اسرار همسران خود و برخی..... مانند  پیر زنان به خانه ها خزیدند و مسلم را با سیاهی کوفه تنها گذاشتند. دلایل عدیده ای باعث این عقب نشینی شد اما یکی از آنها قدرتی بود که قلیل افراد از ابتدای اسلام داشتند و آن تحلیل بود. 
{اگر ملتی قدرت تحلیل خودش را دست بدهد، فریب خواهد خورد. اصحاب امام حسن (ع) قدرت تحلیل نداشتن؛ نمی توانستند بفهمند که قضیه چیست و چه دارد می گذرد.اصحاب امیرالمؤمنین (ع)، آنهایی که دل او را خون کردند، همه مغرض نبودند، اما خیلی از آنها_مثل خوارج_قدرت تحلیل نداشتند.قدرت تحلیل خوارج ضعیف بود. امیرالمؤمنین (ع) می فرمود:ولا یحمل هذا العلم الّا اهل النصر و الصبّر(نهج البلاغه خطبه٣٧١)؛ 
اوّل، بصیرت،هوشمندی بینایی قدرت فهم و تحلیل، و بعد صبر و مقاومت و ایستادگی.}(٧٠/١/٢۶) بله، تحلیل سیاسی مردم ضعیف بود. 
مالک اشتر در یک قدمی فتح برگشت. چرا سپاهیان با دیدن قرآن بر سر نیزه شده، کر شدند و نشنیدند که حضرت علی(ع) چه گفت و گول خوردند؟ 
چون قدرت تحلیل ضعیف داشتند. چرا حسین(ع) در گودی قتلگاه به شهادت رسید؟ 
مصداق های تاریخی کم نیستید. مگر امام علی(ع) نمی دانست که ابوموسی اشعری برای این کار صالح نیست، گول می خورد. مگر نمی دانست فرجام این رفتن او چیست. اما او را فرستاد چون مردم می خواستند، چون مردم اسرار می کردند، چون باید مردم با دیدن نتیجه،عبرت بگیرند و روش تحلیل درست را می فهمیدند. 
سلیمان بن صرد خُضائی مومن بود، اما قدرت تحلیل  سیاسی درستی نداشت و همین هم باعث شد که نه خود در کربلا حضور داشته باشد و نه عده ای که از او پیروی می کردند.و دست آخر با حسرت تواب شود رهبر توابین. 
مثال های ملموس تری هم هست همین چهل سال پیش و هنگامی که هنوز انقلاب نوپای ایران سکان مملکت را در دست گرفته بود بنی صدر به روی کار آمد. بنی صدر آمد تا سطح درک و تحلیل  سیاسی مردم بالا برود. این یک ساده انگاری بزرگ است که امام نمی دانست که بنی صدر کیست وچه قصدی دارد و یا نمی توانست جلوه روی کار آمدن او را بگیرد یا مقام معظم رهبری نمی دانست.... 
بنی صدر با رای مردم رئیس جمهور شد و با رای نمایندگی همان مردم  عزل شد. مردم فهمیدند جریان از چه قرار است، حق را از ناحق تشخیص دادند. امام(ره) می خواست مردم خود بفهمند. مقام معظم رهبری می خواهند مردم خود بفهمند تا... 
در زمان طاغوت مردم به سطحی از درک رسیدند 
و انقلاب کردند و نظام اسلامی شکل گرفت،اکنون باید به سطح بالاتری دست یافت تا به دولت، جامعه و در نهایت به تمدن اسلامی دست یافت. انشاءالله. 
در آخرالزمان که پر از فتنه است مردم  با همین سطح تحلیل سیاسی غربال می شوند. مگر در فتنه ٨٨ شاهد نبودیم. آنهایی که خود لوکوموتیو انقلاب را هل دادند، آخر... . 
باید با نگاه غیرت عاشورایی و علوی به اتفاقات و رویداد های سیاسی دنیا نگاه کرد تا گم نشد، تا خواسته یا ناخواسته سرباز استکبار نشد، تا به تمدن  نوین اسلامی. 
سخن آخر
آنچه می توانستم به عنوان جمع بندی از دوران زندگی تقریباً پنج ساله حکومت امیرالمؤمنین (ع) به دست بیاورم، این است که <تحلیل سیاسی>مردم ضعیف بود.البته در درجه بعد، اول دیگری هم بود، اما مهمترین مسئله این بود والّا خیلی از مردم هنوز مومن بودند، اما مومنانه در پای هودج ام المومنین در مقابل علی (ع) جنگیدند و کشته شدند! موضع سیاسی خود را شناختن و درآب قرار گرفتن، هوشیاری سیاسی، شمّ سیاسی_البته به دور از ورود در دسته بندیهای سیاسی_خودش یکی از آن خطوط ظریفی است که امام(ره) هم مکرّر در مکرّر فرموده بودند(٧٠/۶/٢٧)
و مِن الله توفیق محمد خاکی